Askı Travması (Suspension Trauma) önemi

Yüksekte yapılan çalışmalarda olası bir düşüşte çalışan askıda kalırsa, kişi uzun süre hareketsiz ve dik pozisyonda duracaktır. Emniyet kemeri kişinin vücuduna baskı yapması sonucu, askı travması olarak bilinen ve hayatını dahi kaybedebilecek bir sürece girecektir.

Bu makalede, askıda kalma travmasının kimyası ve fizyolojisi, askıda kalma öncesinde, askıda kalma sırasında ve kazazede yere indirildikten sonra tehlikeden korunmanın yolları anlatılacaktır. İş sağlığı ve güvenliği uzmanları, yüksekte çalışma ve kurtarma planları yazanlar için, tehlikenin azaltılabilmesi ve kurtarmanın uygun şekilde planlanabilmesi ile ilgili olarak bu bilgilerin anlaşılması önemlidir. Askıya alınmış bir işçinin kurtarılmasına müdahale eden acil tıbbi personel için, askı travmasının arkasındaki fizyolojiyi bilmek, kazazedeye uygun tedaviyi sağlamada anahtardır.

Yüksekte çalışma endüstrisinde, askı travmasından kaynaklanan risk seviyesi konusunda devam eden bir tartışma vardır. Doğrudan askı travmasına odaklanan sınırlı bilimsel araştırma olsa da, bu durumun ölümcül olabileceğini göstermek için vücudun fizyolojisi hakkında yeterli bilgi vardır.

 

 

Askı Travması Nedir?

Ortostatik şok, emniyet kemer askısı sendromu veya ortostatik intolerans olarak bilinen askı travması, insan vücudunun uzun süre hareketsiz dik tutulması nedeniyle oluşur. Bu durum yorgunluğa, hipoglisemiye, hipotermiye ve aşırı durumlarda travmatik beyin hasarlarına neden olabilir.

Yüksekte çalışmak, işinizin olağan bir parçasıysa, işin verimli ve güvenli bir şekilde yapılması söz konusu olduğunda uygun düşme koruma ekipmanı kullanmak zorunludur. Çalışan düştükten ve emniyet kemeri tarafından yakalandıktan sonra tehlike bitmiş sayılmaz. Bazı durumlarda çalışan, yaşamını tehdit eden bir acil durum riski altında olabilir. Düşen işçinin kan dolaşımı kısıtlanırsa, askı travması olarak bilinen bir duruma neden olur.

Askı Travması Nasıl Oluşur?

Düşme durdurma sistemi, çalışanı ankraj noktasına bağlayan lanyard gibi bir ekipman ve emniyet kemerinden oluşur. Bu sistemde düşüşün enerjisi, lanyard (veya diğer düşüş durdurucu ekipman) tarafından emilir ve işçinin yere çarpması engellenir. Bu arada çalışan, düşüş durdurulduktan sonra lanyarda bağlı emniyet kemerinde asılı kalır. Emniyet kemerinin bacak kolonları, vücudun bütün ağırlığını taşımak zorunda kalır. Bu süre zarfında, kemerin bacak kolonları, bacakların iç tarafındaki femoral arterleri ezerek kan dolaşımını keser. Böylece askıda kalma süresi boyunca, düşüş durdurma sistemindeki en hassas tehlike olan askı travması oluşmaya başlar.

Ek olarak, bacak kasları gevşediğinde, bacaklardaki damarlar önemli ölçüde genişleyebilir (vazodilatasyon olarak bilinir). Bacak kasları ayağa kalkmak için kullanılmadığı için kasılmaz ve dolayısıyla damarların genişlemesini engellemez. Bacak kaslarındaki bu daralma eksikliği, kanın yeniden dolaşım için kalbe ve akciğerlere geri dönmesi yerine bacaklarda toplanmasına izin verir, bu da venöz havuzlama olarak bilinen bir etki. Bacak kaslarının kısıtlaması olmadan, bacaklardaki kan damarlarının genişlemesi, kan dolaşımında yüzde 20’lik bir kayıpla sonuçlanabilir.

Dolaşım kaybı, beyni ve hayati organları kanla beslemek için kalbin daha fazla çalışmasına neden olur. Bu mide bulantısı, bilinç kaybı ve kan basıncında ve kalp atış hızında düşüşe neden olur. Askıya alma travmasının bu kısmı, dolaşım şokunun başlangıcıdır.

Askı travmasının Belirtileri

• Solukluk
• Terlemek
• Nefes darlığı
• Bulanık görme
• Baş dönmesi
• Mide bulantısı
• Hipertansiyon
• Bacakların uyuşması
• Bayılma
• Ölüm (beyne oksijen eksikliği)

Askı Travmasının Anahtar Faktörleri

Fiziksel yaralanmadan ziyade hareketsiz ve dikey pozisyonda bacaklardan askıda kalınmasından kaynaklanan bilinç kaybının bir sonucu olarak, ‘senkop’ terimi de bu tür bir kaza meydana geldiğinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Senkopun nedenleri vasküler, kardiyak, nörolojik ve metabolik olmak üzere çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir .  Kişi semptomatik hale geldiğinde, birkaç semptom ortaya çıkmaya başlayabilir, bunlar arasında;

• Baş dönmesi
• Mide bulantısı
• Kollarda ve bacaklarda karıncalanma / uyuşma
• Baygınlık
• Kızarma hissi

Bu semptomlara genellikle ‘presenkop’ adı verilir ve askıya alınan kişiye yardımcı olmak için hiçbir şey yapılmazsa, sonunda senkop durumuna geçerler. Ancak süspansiyon travması tek bir faktörün sonucu olarak ortaya çıkmaz, genellikle bir dizi faktörün birleşiminden kaynaklanır. Bununla birlikte, genellikle, bacaklara çok fazla kan akması ve daha sonra hapsolması nedeniyle oluşur, aynı zamanda ‘kan havuzlaması’ olarak da bilinir ve beynin yeterli miktarda oksijen alamamasına neden olur. İnsan vücudu uzun süre dik pozisyonda olacak şekilde tasarlanmadığından, yerçekimi onu aşağı çektiğinde, kanı bacaklarımızdan “emme” kabiliyetine sahip değildir. Buna karşı koymak için vücut, kanı kalbe ve vücudun diğer bölgelerine geri döndürmek için damarların ve kasların pompalanmasını içeren dört ana yöntem kullanır. Askı travmasına yol açan, kanı bacaklardan kalbe geri döndürmede bu yöntemleri ciddi şekilde bozan ve dolayısıyla beynin aldığı oksijen miktarını etkileyen bir dizi etken faktör vardır. Bunlar:

1. Emniyet kemerinde damarları sıkıştıran vücut ağırlığı: Sıkışan damarlar , kanın kalbe geri gidememesine ve bu nedenle bacaklarınızda “sıkışmasına” neden olur.
2. Hareket eksikliği: Vücudun hareketini kısıtladığı için, kaslar kanı kalbe geri pompalamak için ihtiyaç duydukları şekilde performans gösteremezler.
3. Kanda toksin birikimi: Bacaklarda kan birikmesi nedeniyle vücutta oksijen eksikliği olur, bu da organların ve kasların hayatta kalmak için tehlikeli konsantrasyon seviyelerinde toksik atık ürünler salmasına neden olur.

Askı Travmasının Düşüş Yaşayan Kişi Üzerindeki Etkileri :

Bacak Dolaşımı:
Emniyet kemerinin bacakları sıkması ve hareketsiz kalınması sonucu bacaklarda kan geri dönüşüm sağlamayacaktır. Bu durum beyin, kalp, akciğerler ve böbreklerde daha az kan dolaşımına neden olacaktır. Ayrıca bacaklarda biriken kan metabolik atıklarla birlikte yüksek oranda asidik ve toksik hale gelecektir.

Kalp Dolaşımı:
Bacaklardaki kanın geri dönüşüm sağlayamaması nedeniyle kalp vücudu dengelemek için hızını ve gücünü artıracaktır. Bu durum kaygı ve şokun oluşmasına neden olarak adrenalin salgılanmasını sağlayacaktır. Bu durumda kalbe olan talepler artarak kalbin ani olarak durmasına neden olabilmektedir.

Beyin Dolaşımı:
Kan dolaşımının yavaşlaması veya kalbin durması sonucu beyinde yetersiz kan dolaşımı ile ciddi hasarlar oluşacaktır.

Askı Travmasının vücut Kimyası

Kan birikip bir ekstremitede sıkışıp kaldığında, kan artık akciğerlerden oksijen gönderemez. Yaşamı sürdürmek için enerji üretmeye devam etmek için, ekstremitedeki hücreler anaerobik solunuma (oksijensiz) girerler. Anaerobik solunum sırasında, glikoz (kan şekeri, C ₆ H ₁₂ O ₆ ) laktik asidoz olarak bilinen bir süreçte ikiye bölünerek laktik aside (C ₃ H ₆ O ₃ ) dönüşür (şekle bakın).

Bacaklarda kan dolaşımı olmadığında, durgun kanda laktik asit birikir. Bu asit kan birikimi, işçi aşağı indirildiğinde ve dolaşım yeniden sağlandığında salınır. Vücuda su basan yüksek seviyelerde asit böbrekleri, karaciğeri ezebilir ve hatta kalp yetmezliğine neden olabilir.

Askı travması sonucu

Beyin, kan birikmesi gibi bir sorun tespit ettiğinde, kalbin ve nefesin ritmini değiştirme yeteneğine sahiptir. Buradaki tek sorun, beynin kan havuzlaması ile kan kaybı arasındaki farkı söyleyememesi, dolayısıyla tepki verme şekli aynı. Kan bacaklarda birikmeye başladığında, beyin kanamanız olduğunu düşünerek vücudun nefes alıp verme hızını ve nabzını artırır, bu da bacaklara daha fazla kan gitmesine neden olur. Beyin, bacaklarda artan kan seviyeleri ile kendi kaynağının düştüğünü fark edecek ve sizi düşürüp bayıltmak için acil bir son çare harekete geçirecek. Böylece kan vücutta dolaşabilecek ve beyne dönüş sağlayabilecek. Fakat bir emniyet kemeri takılı ve asılı halde iken düşemezsiniz ve bu nedenle dik dururken bilinçsiz hale gelirsiniz. Bu durum sizi tehlikeye sokar. Birincisi, solunum yolunuz bu pozisyonda güvenli değildir ve durumunuz boğulmaya neden olabilir. İkincisi, beyninizde hala yetersiz oksijen var ve artık daha fazlasını almanın da yolu yok. Vücudunuzun artık bir yedek planı da yoktur.

Askı tramvasında kurtarma

• Tüm kazalarda olduğu gibi, önleme, tedaviden daha iyidir.
• Çalışan emniyet kemerinde asılı kalmışsa ve hala bilinci açıksa, üzerinde duracak bir şeyin olması yararlıdır. Çünkü ona karşı iterek bacak kaslarını kullanmalarına izin verecektir. Bunu yapmak kanın gövdeye geri dönmesini sağlar. Bacaklarını havada hareket ettirmeleri tavsiye edilmez. Bu, kanın bacaklardan gövdeye doğru hareket etmesini sağlamasına rağmen, sonunda kişi yorulursa, bacaklar kanı biriktirmeye başlayacaktır.
• OSHA Düşme Koruması standardı 1926.502 (d) (20), düşme durumunda çalışanların “derhal kurtarılmasını” gerektirir. Bir kişi ne kadar uzun süre askıda kalırsa, semptomların ve diğer etkilerin ortaya çıkma ihtimali o kadar artar. Kazazede kurtarıldığında durumu rahatlar, bu nedenle kişi mümkün olduğunca hızlı bir şekilde dik bir pozisyondan çıkarılmalıdır, özellikle de hareketsiz durumdaysa.
• Kurtarıcılar, kazazedenin çok hızlı bir şekilde yatay konuma getirilmesi durumunda kurtarma sonrası ölüm olabileceğinin farkında olmalıdır. Askıdan alınan işçi bilincini kaybetmiş olsun ya da olmasın, kurtarma ekibi kazazedeyle ilgilenirken dikkatli olmalıdır. Kurtarma sonrası ölüm, bacaklarda aniden artan karbon dioksit doymuş kan akışını kalbin tolere edememesinden kaynaklanır. Kurtarılmış bir işçiyi bilinçli olsun ya da olmasın yatay pozisyona almayın.
• Kurtarıldıktan sonra kişi bilinçliyse, kan dolaşımını hızlandırmak ve kan basıncını düşürmek için bacaklarına nazikçe egzersiz yapılmalıdır.
• Uzun süre askıda kaldıktan sonra kişi kurtarıldığında, düşme nedeniyle herhangi bir görünür yaralanması yoksa en az 30 dakika “W” pozisyonunda oturmalıdır. Bu pozisyon, kişinin yere dik oturduğu ve dizlerini çenesiyle aynı hizada tutarak bacaklarının bükülü olduğu pozisyondur. Bu şekilde oturarak, biriken kanın bacaklardan akmasına ve vücuda yavaşça yeniden girmesine izin verir ve yeniden akış sendromunu önler. Bu, vücudunuzun birikmiş kanı daha iyi filtrelemesine yardımcı olur. Oksijenden yoksun kanın aniden kalbe geri dönmesini önlemek için en az 30 dakika bu pozisyonda kalmalıdır.
• Kişi bilinçli değilse, ayaklarının hafifçe kaldırılması gerekir.
• Kurtarıcılar, askıya alma travmasını önlemek için ilk yardım önlemlerinden haberdar olmalıdır.
• Kişinin durumu veya askıya alma süresi hakkında herhangi bir olağanüstü durum varsa, derhal sağlık kurumları uyarılmalıdır.

Askı Travmasını Nasıl Önleyebilirsiniz?

Askı travmasından kaynaklanan komplikasyonlar ciddi olsa da, askı travmasıyla mücadele ciddi şekilde karmaşık değildir.

	Kurtarma Planı: Askıda kalma ihtimali olduğu bir alanda veya bir işte çalışırken, hızlı ve güvenli bir kurtarma sağlamak için uygun bir kurtarma planına sahip olduğunuzdan emin olun. Kendi kendine kurtarma birincil plan olsa bile, düşmüş bir işçi kendi kendini kurtarma işlemini gerçekleştiremeyebilir, bu nedenle tüm işçiler eğitimli ve destekli kurtarma gerçekleştirmek için hazırlıklı olmalıdır. Tüm personel, dik bir durumda 5 dakikadan daha uzun süre askıda kalmanın ölümcül olabileceği konusunda eğitilmelidir. Askıda kalan kişi, kemer içinde bacaklarını hareket ettirmeye ve herhangi bir dayanak noktasına bastırmaya çalışmak için eğitilmelidir. Çalışanlar, bir kemer ile asılı kalma konusunda uygulamalı eğitim almalı. Kemerli yapılan işlerde, yalnız çalışılmasına izin verilmemelidir. Çalışanlar, ıslık/düdük çalmak gibi yardım sinyali vermenin bir yolunu öğrenmelidir. Kurtarma planı ve eğitimi, askıda kalanın kurtarılmasının 5 dakikadan daha kısa sürede gerçekleşmesini sağlamalıdır.
	Uygun kemer seçimi: Hareketi kısıtlayan ve asılırken bacakları sıkılaştıran bacak pedleri olmayan emniyet kemeri tipi, semptomların çok daha hızlı ortaya çıkmasına neden olabilir. Her işe uygun tasarım, kullanım kolaylığı ve askı travması dikkate alınarak kemerler seçilmeli .
	Muhtemel kurtarma ekipmanı: Emniyet kemerlerinde süspansiyon travma askısı bulundurmak ve gerektiğinde kullanmak, askıda kalmış çalışanın  ayağa kalkabilmesine ve güvenle askıda kalma süresini uzatmasına yardımcı olarak bacak kaslarını kullanabilmesine, arterlerinden ağırlık almasına ve yardım gelene kadar kan dolaşımını yeniden sağlamasına olanak tanır. Birçok düşme durdurma ekipmanları üretici firma, Süspansiyon tramva askısını standart olarak emniyet kemerleri ile beraber üretmektedir. RGK42 Tramva Askısı: https://pirisafe.com/pro_yatay_yasam_hatti_PLINEH1.html
	Tek başına çalışma: Yüksekte çalışma işleri minimum iki kişi ile yapılmalıdır. Düşüş sonrası her zaman kendi başınıza kurtulma şansınız veya yardım almak için durumunuzu birilerine duyurma imkanınız olmayabilir.

Sonuç,

OSHA, askıya alma travmasıyla ilgili teknik bir bültende, askı travmasının ilk düşüşten sonraki 30 dakika içinde ölümcül olabileceğini belirledi. Bu 30 dakikalık pencere, OSHA’nın bir düşme koruma planının “hızlı” bir kurtarma için planlar içermesi gerektiğini söylediğinde kastettiği şeydir. Ayrıca kurtarıcılar ve düşme koruma planlarını yazanların, askıda kalan işçinin aşağı indirildikten sonra bacaklarda biriken laktik asit etkisi gibi mevcut tehlikeleri anlamaları da önemlidir.

Askıya alma travması yüksekte çalışanlar için ciddi bir risk oluşturmaktadır. Süspansiyon travmasının bilinen semptomlarına verilen fizyolojik tepki, bu tehlikenin ölümcül olabileceğini doğrulamaktadır. Bununla birlikte, kurtarma planı içeren yüksekte yapılan tüm işler için emniyet kemerlerinin süspansiyon tramva askı seti içermesi, kullanım kapsamındaki tehlikelerle ilgili eğitim verilmesi, süspansiyon travmasının tehlikesini azaltmak için atılabilecek basit adımlardır.

Askı travmasının ne olduğu ve vücudu nasıl etkilediği konusunda daha fazla bilgi sahibi olarak, tehlikeleri daha iyi planlayabilir ve işimizin güvenliğini artırmaya devam edebiliriz.

Kaynak:
1.) https://www.hallmark.com.tr/post/ask%C4%B1-travmas%C4%B1-suspension-trauma

2.) Diğer kaynaklar…

 

Tramva Askımız:

RGK42 Tramva Askısı: https://pirisafe.com/urun/travma-askisi/